Geçen hafta itibariyle 8 gün süren fakat bazı kişilere bir ömür gibi gelen Instagram erişim engeli kaldırılmış oldu. Bu süreçte sosyal medyanın hayatımızı oldukça etkilediğini fark ettik. Peki sosyal medya alışkanlıklarının yeme düzenini nasıl etkileyebileceğini ve ekran süresinin sağlık üzerindeki etkilerini daha önce hiç düşünmüş müydünüz ?
Reklamlar aldatıyor
Kendinizi evde sağlıklı yemek olsa da sosyal medyada kaydırırken gördüğünüz bir fast food dükkanından sipariş verirken buluyor olabilir misiniz ? Ya da bu akşam ne pişireceğinizi bilmezken önünüze düşen pizzacı size çok parlak bir fikir olarak gelmiş olabilir mi? Eğer sizin başınıza gelmediyse bile maalesef gün içerisinde birçok insan besin seçimlerini bu şekilde değiştirebiliyor. Teknoloji artık yemek kültürümüzü de değiştirdi. Sosyal medya ve dijital reklamlar özellikle yüksek kalorili, düşük besin değerine sahip fast food besinlerin tüketimini teşvik edebiliyor. 2023 yılında yapılan bir araştırma sosyal medya reklamlarının özellikle gençler arasında fast food tüketimini %30 artırdığını ortaya koymuştur. Ben kanmıyorum deseniz bile neredeyse üç kişiden biri bu tuzağa düşebiliyor.
Ekrana bakarak yersen tok değilsin
Peki reklamları atlattık, peki ya ekran süreniz diyetinizi nasıl etkiliyor olabilir? Ekrana bakarak yemek yemek, yeme farkındalığını azaltarak tokluk hissini zayıflatabiliyor! Çünkü bir şeyler izlerken beynin tüm ilgisi ve odağı ekrandadır. Bu yüzden ekrana bakarak yemek yenildiğinde ne yediğinizin farkında olursunuz ne de ondan keyif alabilirsiniz. Ayrıca yemek yerken ekrana odaklanmak, vücudun verdiği tokluk sinyallerini kaçırmanıza neden olabilir. Bu durum, ihtiyacınızdan fazla yemenize yol açar. Çünkü aslında beyniniz yeterince doymamıştır. İhtiyacınızdan fazla yediğinizde ise kilo alımı kaçınılmaz olur. Yemeğe odaklanarak yavaş yavaş yemeniz hem yemeğinizin tadını çıkarmanızı sağlar hem de gerçekten doyduğunuzu hissedersiniz.
Besin kalitesi düşüyor
Ekran sürem de kontrol altında, sadece dizi izlerken bir şeyler atıştırıyorum diyorsanız o zaman size kötü bir haberim var. Ekran başında yenilen yemekler ve atıştırmalıkların genellikle kalitesiz olduğunu fark ettiniz mi? Bunun en önemli nedenlerinden biri, dikkatimizin dağıldığı bu anlarda beslenme seçimlerimize yeterince özen göstermememizdir. Televizyon izlerken, bilgisayar başında çalışırken ya da telefonla meşgulken farkında olmadan hızlı ve kolay tüketilebilecek, genellikle yüksek kalorili, düşük besin değerine sahip gıdalara yöneliriz. Ekran başında tüketilen bu tür besinler, uzun vadede sağlığınızı olumsuz etkileyebilir ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarınızı baltalayabilir. Bu nedenle ekranda geçirilen süre arttıkça ekrana bakarak yemek yeme ihtimalinizin ve kalitesiz besin tüketiminin daha yüksek olabileceğini unutmayın!
Asıl hedef çocuklar
Şu ana kadar genellikle yetişkin yaş grubuna hitap etsem de tüm bu olumsuz etkilere karşı asıl savunmasız olan bireyler çocuk yaş grubundan olanlar. Çünkü biz büyürken ekranlara bu kadar maruz kalmadık, sokakta açık havada zaman geçirdik ve kendimizi başka şeylerle oyalamayı bildik. Çocuklar ise tam olarak bu teknolojinin içine doğdu hatta çoğu zaman yemek yemiyor diye ekranla kandırıldı. Amerikan Pediatri Dergisi yaklaşık 2 yaşına kadar çocukların ekranla tanışmasını önermiyor. Ama kaç aile bunu başarabiliyor emin değilim. Uzun süre ekran karşısında vakit geçiren çocuklarda obezite riski artıyor, uyku problemleri ortaya çıkıyor ve odaklanma süreleri kısalabiliyor. Ayrıca ekranlar sosyal etkileşimleri ve oyun oynamayı azaltarak çocukların empati, problem çözme ve iletişim becerilerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ebeveynlere bu konuda büyük bir görev düşüyor.
Ekran Süresini Yönetmenin Yolları
Hem çocuklar hem de yetişkinler için ekran süresini kısaltmak, sağlıklı bir yaşam tarzı için önemlidir. İlk adım olarak, ekran kullanımını belirli saatlerle sınırlamak etkili olabilir. Yemek zamanları, uyumadan önceki son saat ve ailece geçirilen vakitler ekranlardan uzak kalınacak anlar olarak belirlenebilir. Ekran başında geçirilen zamanı azaltmak, fiziksel aktiviteyi artırmak için bir fırsat olabilir. Günlük yürüyüşler, egzersizler veya açık hava etkinlikleri hem ruhsal hem de fiziksel sağlığı destekler. Ekran süresini izleyen uygulamalar ve cihazların otomatik kapatma ayarları da sınır koymada yardımcı olabilir. Ekran başında sağlıksız yiyecekler yerine, taze meyve, sebze ve kuruyemişler gibi sağlıklı atıştırmalıkları tercih ederek, ekran başında geçirdiğiniz süre boyunca sağlığınızı koruyabilirsiniz. Ama unutmayın yemeklerinizi ekranlardan uzak, dikkatlice yemek, yemeğin tadını çıkarmanıza ve aşırı yeme riskinizi azaltacaktır.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8958203/
https://foodinsight.org/wp-content/uploads/2023/05/IFIC-2023-Food-Health-Report.pdf
https://www.researchgate.net/publication/363770910_The_Influence_of_Social_Media_Advertisements_on_Fast-Food_Consumption
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdfdirect/10.1111/ijpo.12508