Yaz aylarının sıcak ve uzun günleri geride kaldı. Yazın dört gözle aradığımız hafif ve ferahlatıcı yiyecekler sonbaharın gelişiyle beraber yerini daha doyurucu, besleyici ve içimizi ısıtan besinlere bıraktı. İşte tam da bu noktada baharatlar tekrardan mutfağımızın vazgeçilmezleri arasında kendi yerini almalı. Hem yemeklere eşsiz lezzetler katan hem de sağlık açısından oldukça çeşitli faydalar sağlayan baharatlar uygun yemeklerle buluşmak için sizi bekliyor. Peki hangi baharatlar bize ne gibi faydalar sağlar? Gelin tanıdıkça daha çok seveceğiniz ve bu kış sofralarınızdan eksik etmeyeceğiniz baharatların dünyasına giriş yapalım.
Zencefil: Sindirimi Rahatlatan Mucize
Zencefil, soğuk havalarda içimizi ısıtan, özellikle çaylarda ve yemeklerde sıklıkla kullanılan bir baharattır. Zencefilin eşsiz kokusu, lezzeti ve sağlık faydaları içerisindeki ana biyoaktif gingerol bileşiğinden gelir. Araştırmalar gingerolün güçlü anti inflamatuar ve antioksidan etkilerini göstermiştir. Antioksidan etkisi vücuttaki serbest radikalleri uzaklaştırarak oksidatif stresin azaltılmasına yardımcı olur. Bu sayede bağışıklığınızı güçlendirir. En çok bilinen faydalarından biri ise sindirimi desteklemesidir. Mide bulantısını hafifletmede etkili olduğu bilinmektedir. Özellikle yiyeceklerin mideden geçişini hızlandırarak hazımsızlığın yönetilmesine yardımcı olabilir. Ayrıca kilo kontrolünde de etkili olduğu gözlenen çalışmalar vardır. Zencefili çaylarınıza ekleyebilir, yemeklerinizde kullanarak hem lezzet hem de sağlık katabilirsiniz.
Tarçın: Tatlı Krizlerine Doğal Çözüm
Tarçın, özellikle kış aylarında sıklıkla kullanılan bir baharattır. Yemeklere tatlı ve sıcak bir aroma katar. Ancak lezzetinden öte, sağlığa olan faydalarıyla da dikkat çeker. Tarçının hem kokusunun hem de metabolizma üzerindeki güçlü etkilerinin içerisindeki sinnamaldehit bileşiğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. En iyi bilinen sağlık faydası kan şekeri üzerine olan etkileridir. İnsanlar üzerinde yapılan çok sayıda araştırma tarçının açlık kan şekerini düşürebildiğini ve üç aylık kan şekeri ortalaması olan hemoglobin A1c'yi iyileştirebildiğini göstermiştir. Tarçın, kan şekerini dengeleyici özelliği sayesinde tatlı krizlerini kontrol altına alabilir ve tok kalmanıza yardımcı olabilir. Dikkat edilmesi gereken 2 tarçın türü vardır. Seylan tarçını gerçek tarçın olarak bilinir, daha zor bulunur. Çin tarçını olarak bilinen Cassia tarçını ise genellikle aktarlarda marketlerde sıklıkla karşılaştığımız tarçındır. Seylan tarçını hem antioksidan özelliğinin daha fazla olması hem de kumarin adı verilen toksik bir bileşenden daha düşük olmasıyla düzenli tüketimde tercih edebileceğiniz çeşididir.
Zerdeçal: Şifalı Sarı
Zerdeçal, binlerce yıldır geleneksel tıpta kullanılan ve özellikle son dönemde popülerliği artan bir baharattır. İçerdiği kurkumin sayesinde çok güçlü anti inflamatuar ve antioksidan etkiler gösterir. Bu yüzden kurkumin birçok kronik hastalık ve Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıkların önlenmesinde umut vaat etmektedir. Anti inflamatuar etkileri, bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu hastalıklara karşı korur. Ayrıca zerdeçal tüketimi, mevsim geçişlerinde soğuk algınlığından korunmanıza yardımcı olabilir. Zerdeçalı, çorbalara, pilavlara veya sabah kahvaltılarında smoothielere ekleyerek kullanabilirsiniz. Ancak kurkumin emilimi vücutta oldukça düşük dozlardadır. Emilimini %2000 arttıran şifalı bir baharatsa karabiberdir!
Karabiber: Vücudu Isıtan Baharat
Karabiber, mutfakta sık kullanılan ve neredeyse her yemeğe eklenen bir baharattır. Ancak karabiber sadece lezzet katmakla kalmaz, aynı zamanda sağlığımız için de oldukça faydalıdır. Karabiberin içerdiği piperin, besinlerin vücutta daha iyi emilmesini sağlar ve sindirimi kolaylaştırır. Ayrıca metabolizmayı hızlandırarak kilo kontrolüne yardımcı olabilir. Karabiberin iltihap önleyici özellikleri, soğuk kış aylarında vücut direncinizi artırabilir ve sizi hastalıklara karşı koruyabilir. Çorbalarınıza, et yemeklerinize veya salatalarınıza karabiber ekleyerek bu faydalarından yararlanabilirsiniz.
Kimyon: Sindirimi Destekleyen Şifa
Kimyon, özellikle Türk mutfağında sıkça kullanılan ve yemeklere aroma katan bir baharattır. Soğuk kış aylarında sık yaşanan sindirim problemlerine karşı etkili bir çözüm sunar. Gaz problemlerini azaltır, sindirimi rahatlatır ve mideyi sakinleştirir. Ayrıca demir açısından zengin olduğu için enerji seviyelerini artırarak kışın yorgunluk hissini hafifletebilir. Kimyonu, et yemeklerinde, çorbalarda veya pilavlarda kullanarak hem lezzetli hem de sağlıklı yemekler hazırlayabilirsiniz.
Sonbahar ve kış ayları, doğanın sunduğu bu şifalı baharatlarla dolu sofralar kurmak için harika bir dönemdir. Bu kış, baharatlarla dolu tarifler deneyerek hem kendinizi hem de sevdiklerinizi hastalıklara karşı koruyabilir, sağlıklı ve lezzet dolu bir sezon geçirebilirsiniz. Ancak unutmayın her bitkinin bilinçsizce kullanımı başka sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle gebeler ve düzenli ilaç kullananların bu baharatları bir uzmana danışmadan büyük porsiyonlarda kullanmamasını öneririm.
Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9654013/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28719892/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29250843/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33172016/